Khó khăn trong di chuyển dân cư khỏi vùng nguy hiểm ở Tủa Chùa

Huyện Tủa Chùa có cấu tạo địa hình rất phức tạp với trên 70% diện tích là núi cao, vực sâu; mùa mưa hàng năm thường xảy ra lũ ống, lũ quét, gió lốc hoặc sạt lở đất, đá với khối lượng lớn. Ông Tô Văn Tuân, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Với cấu tạo địa chất phức phạp, trên địa bàn huyện có nhiều khu vực có nguy cơ bị sạt lở đất, xuất hiện lũ ống, lũ quét vào mùa mưa, trong đó tập trung tại các xã: Mường Ðun, Huổi Só, Sín Chải. Hàng năm, phòng đã tham mưu UBND huyện xây dựng kế hoạch, phương án di chuyển các hộ dân vùng nguy cơ cao về sạt lở di chuyển đến nơi an toàn. Tuy nhiên, số lượng hộ dân thực hiện di chuyển hàng năm rất ít. Chủ yếu là di chuyển riêng lẻ với mức hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ. Ðối với những điểm có nhu cầu di chuyển tập trung, đòi hỏi phải bố trí mặt bằng định cư và các hạng mục phụ trợ để đảm bảo ổn định cuộc sống sau tái định cư thì huyện chưa thể thực hiện được. Từ năm 2015 đến nay, huyện Tủa Chùa mới được bố trí vốn để di chuyển, tập trung tái định cư cho 54 hộ dân bản Hột ra khỏi vùng thiên tai. Hiện nay, Tủa Chùa còn 1 điểm tại trung tâm xã Huổi Só cần di chuyển nhưng chưa thể thực hiện. Nguyên nhân là do thiếu kinh phí. Năm 2019, huyện bố trí di chuyển được 2 hộ ở xã Sín Chải; đến nay, 2 hộ dân đã thực hiện di chuyển nhưng huyện vẫn chưa có kinh phí hỗ trợ.

Sín Chải là một trong những xã có nhiều điểm nguy cơ sạt lở cao nhất huyện Tủa Chùa. Năm 2018, chính quyền xã vận động di chuyển được 19 hộ dân ở thôn Cáng Chua 1, 2 ra khỏi vùng nguy hiểm; trong đó: 6 hộ tự tìm mặt bằng để di dời và 13 hộ UBND xã bố trí mặt bằng để di dời tập trung. Năm 2019, xã tiếp tục vận động thành công 2 hộ tại 2 thôn Trung Gà Bua và Hấu Chua di dời khỏi vùng nguy hiểm.

 Ông Giàng A Tỉnh, Phó Chủ tịch UBND xã Sín Chải cho biết: Hàng năm, UBND xã thành lập các tổ công tác tiến hành rà soát, thống kế các hộ dân sống trong khu vực có nguy cơ xảy ra thiên tai, vận động người dân di chuyển đến nơi an toàn. Tuy nhiên, do khó khăn về kinh phí và quỹ đất tái định cư nên đến nay, UBND xã vẫn chưa thể vận động 100% người dân vùng nguy hiểm di dời. Ðiển hình như điểm dân cư Làng Giang (thôn Hấu Chua) có 6 hộ sống trong khu vực dễ xảy ra sụt sạt, lở đất. Nhưng qua nhiều lần vận động mới có 2 hộ đồng ý di chuyển, hiện đang tìm mặt bằng còn 4 hộ chưa đồng ý di chuyển.

Trung tâm xã Huổi Só nằm trên sườn đồi dốc 10 - 30%, do ảnh hưởng mưa lũ năm 2015, khu vực này xuất hiện 2 vết nứt do sụt lún, chiều dài trung bình các vết nứt từ 70 - 100m, chiều rộng từ 3 - 5m. Vết nứt này làm nứt vỡ mặt sân bê tông, chân tường rào trụ sở UBND xã, trường mầm non, trường tiểu học, bưu điện xã; gây nứt tường và nền nhà làm việc Trạm Y tế xã. Ngoài ra, cung trượt còn gây ảnh hưởng đến 10 hộ dân sống xung quanh. UBND huyện Tủa Chùa đã lập tờ trình đề nghị UBND tỉnh xem xét chủ trương đầu tư xây dựng Dự án Di chuyển khu hành chính xã Huổi Só (gồm: UBND xã, trường học, trạm y tế, bưu điện và 10 hộ dân) ra khỏi vùng có nguy cơ sạt lở đất với tổng kinh phí đầu tư dự kiến hơn 41 tỷ đồng. Hiện nay, dự án đã được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn của huyện Tủa Chùa giai đoạn 2016 - 2020; quy mô đầu tư gồm các hạng mục: San nền, xây dựng hệ thống đường giao thông nội bộ, thoát nước, công trình cấp nước, cấp điện, trụ sở UBND - HÐND - Ðảng ủy xã, Trạm Y tế, Trường Mầm non, Trường PTDTBT Tiểu học Huổi Só, Bưu điện xã. Vị trí đồi Ðâu Dùi, cách trung tâm xã Huổi Só hiện nay khoảng 200m được chọn là điểm xây dựng khu hành chính mới và phân lô tái định cư cho các hộ dân với định mức tối thiểu là 300m²/hộ.

Mặc dù dự án đã được ghi vào danh mục đầu tư công trung hạn của huyện Tủa Chùa, giai đoạn 2016 - 2020, nhưng ông Tô Văn Tuân cho biết: Kỳ họp thứ 11, HÐND tỉnh khóa XIV đã thông qua nghị quyết điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2016 - 2020 và điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công năm 2019, trong đó huyện Tủa Chùa bị cắt giảm toàn bộ vốn thực hiện Dự án Di chuyển khu hành chính xã Huổi Só. Do đó, dự án này chưa thể biết có triển khai thực hiện được hay không.