Văn hóa, nguồn sức mạnh nội sinh

Đoàn cán bộ làm công tác kiểm kê di sản văn hóa dân gian (thuộc Phòng Văn hóa - Thông tin TP. Điện Biên Phủ), làm việc tại bản văn hóa Phiêng Lơi, xã Thanh Minh, TP. Điện Biên Phủ.

Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, tròn ba thập kỷ qua, sự nghiệp bảo tồn và chấn hưng văn hóa ở các tỉnh miền núi và vùng dân tộc thiểu số trong đó có Điện Biên, đã có bước phát triển trên một số lĩnh vực, bản sắc văn hóa các dân tộc được coi trọng hơn, mức hưởng thụ về văn hóa ở nhiều nơi được nâng lên thật đáng kể. Các đơn vị với chức năng làm văn hóa - nghệ thuật của Nhà nước đã hướng sự phục vụ về miền núi và đồng bào các dân tộc thiểu số nhiều hơn; công tác sưu tầm, nghiên cứu, phát huy văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số đã được chú trọng. Bên cạnh đó, việc đầu tư các phương tiện văn hóa - thông tin có khá hơn, ở nhiều nơi đã xuất hiện một số mô hình hoạt động văn hóa - thông tin thích hợp, có hiệu quả, có khả năng nhân thành diện rộng. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ dân tộc thiểu số làm văn hóa - thông tin ngày càng được quan tâm.

Ông Nguyễn Đăng Quang - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch - cho biết: Triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ V (khóa VIII) của Đảng về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, hoạt động văn hoá - nghệ thuật Điện Biên cũng trên đà chấn hưng và từng bước phát triển. Các cấp, các ngành mà trước hết là ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch với vai trò chủ công, đã có các chủ trương, biện pháp gắn với nhiệm vụ phát triển văn hóa - thông tin miền núi và vùng dân tộc thiểu số đặc thù của các địa phương trong tỉnh; đặt song song với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng. Cụ thể là triển khai thực hiện tốt Chỉ thị số 39/1998/CT-TTg ngày 03/12/1998 của Thủ tướng Chính phủ, đẩy mạnh công tác văn hóa - thông tin ở miền núi và vùng đồng bào các dân tộc thiểu số. Tư tưởng và mục tiêu chỉ đạo là: “Coi trọng, bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống và xây dựng, phát triển những giá trị mới về văn hóa, văn học, nghệ thuật của các dân tộc, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, mở rộng mạng lưới thông tin ở vùng dân tộc thiểu số”.

Phải thừa nhận cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” đã tạo nên phong trào quần chúng ở khắp các dân tộc, các ngành và các địa bàn; góp phần tích cực vào việc xây dựng và phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân vững mạnh. Bằng sự đầu tư của Nhà nước, sự giúp đỡ của các nhà tài trợ và cả nguồn vốn đóng góp của nhân dân, lần lượt các nhà văn hoá cộng đồng được xây dựng và phát huy hiệu quả; hàng chục nghìn thôn, bản, tổ dân phố, cơ quan, đơn vị, trường học và hộ gia đình đạt tiêu chuẩn văn hoá. Tại các thôn, bản, cơ quan, đơn vị, trường học... tiếng hát râm ran cùng các điệu múa mềm mại của các hạt nhân văn nghệ quần chúng, đã và đang tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi trước hết cho chính cư dân của các thôn, bản, cơ quan, đơn vị, trường học đó.

Trong câu chuyện xung quanh sự kiện “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam” năm nay (19/4/2016), ông Trần Văn Hoa - nguyên Trưởng Phòng Di sản Văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch - cho rằng mấy năm qua, bằng nỗ lực rất đáng ghi nhận của chính quyền và cơ quan chức năng các huyện: Điện Biên, Tuần Giáo, Mường Chà, Mường Ảng và thị xã Mường Lay, chúng ta lần lượt tổ chức thành công một số ngày hội thể thao - văn hoá các dân tộc tại các địa phương này. Với chức năng của mình, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã và đang xúc tiến đều đặn và mạnh mẽ các hoạt động sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng, phát huy những yếu tố tích cực trong nhiều lễ hội truyền thống các dân tộc thiểu số trong tỉnh. Khai thác và sử dụng có hiệu quả các điệu múa tiêu biểu, như: Múa khèn của dân tộc Mông; múa chuông của dân tộc Dao; múa xoè, múa sạp, múa khăn... của dân tộc Thái và dân tộc Khơ Mú... Nhân đây, không thể không biểu dương vai trò quan trọng của Đoàn Nghệ thuật tỉnh với các chương trình được luyện tập bài bản, dàn dựng công phu và biểu diễn nhiệt tình, trên cơ sở vốn văn hoá dân gian của nhiều tộc người trong cộng đồng 19 dân tộc anh em tỉnh nhà nói chung; trong các hoạt động cụ thể gắn với tiềm năng văn hóa dân tộc, ví như Lễ hội Hoa ban mới đây (tháng 3/2016) nói riêng.

Tuy nhiên, dù chúng ta đã có rất nhiều cố gắng cả trong chỉ đạo và thừa hành, song đến thời điểm này mà nói công tác bảo tồn, phát huy vốn văn hóa vùng đồng bào các dân tộc thiểu số - đặc biệt nơi địa bàn vùng cao, biên giới, vùng sâu - còn không ít vấn đề bất cập và hạn chế. Nhìn chung mức kinh phí đầu tư cho văn hóa còn thấp, hậu quả tất yếu là hưởng thụ văn hóa của nhân dân không thể cao. Nội dung và hình thức của những sản phẩm (công cụ) văn hóa, thông tin đưa đến các vùng này còn nghèo nàn về hình thức, chậm về thời điểm và nhiều khi không phù hợp. Không ít các nhà văn hoá nơi vùng sâu, biên giới nghèo về cơ sở vật chất, không có (hoặc không đủ) kinh phí duy trì hoạt động như mong mỏi của đa số người dân.

Để nền tảng văn hóa làm nên nguồn sức mạnh nội sinh bảo đảm cho sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, như ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, hẳn chúng ta đều biết truyền thống văn hóa chính là ngọn nguồn sức mạnh của cả dân tộc trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, bảo vệ độc lập dân tộc. Góp vào nguồn sức mạnh ấy, 19 dân tộc Điện Biên nguyện gắn bó keo sơn như anh em một nhà, thể hiện niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, sức mạnh của tinh thần đại đoàn kết dân tộc, lòng tự tôn, tự hào với những truyền thống văn hóa nhân bản và quyết tâm xây dựng Điện Biên giàu đẹp, ổn định, vững mạnh và văn hóa - văn minh...