Góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể
Con số này là khá khiêm tốn so với tiềm năng Điện Biên đang sở hữu. Chính vì thế, năm 2016, UBND tỉnh đã ban hành quyết định Phê duyệt Đề án Tiếp tục bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc tỉnh gắn với phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến năm 2025.
Lễ hội Đền Hoàng Công Chất tại Thành Bản Phủ đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục DSVHPVT cấp quốc gia. Trong ảnh: Rước kiệu tại Lễ hội Đền Hoàng Công Chất.
Theo khảo sát, ban kiểm kê cấp huyện đã tiến hành kiểm kê tại 114/130 xã, phường, thị trấn; 986/1.764 thôn, bản, tổ dân phố; 16/19 dân tộc của tỉnh, gồm: Thái, Mông, Kinh, Khơ Mú, Lào, Kháng, Dao, Hà Nhì, Hoa (Xạ Phang), Xinh Mun, Phù Lá, Tày, Nùng, Cống, Si La và Sán Chỉ. 2 dân tộc là Thổ, Mường và nhóm “các dân tộc khác” trong tổng số 19 dân tộc của tỉnh không kiểm kê vì số dân tộc này không đủ điều kiện, tiêu chí để tiến hành. Kết quả là, cuối năm 2014, đã kiểm kê 690 DSVHPVT; trong đó có 7 loại hình: Tiếng nói, chữ viết; ngữ văn dân gian; nghệ thuật trình diễn dân gian; tập quán xã hội và tín ngưỡng; lễ hội truyền thống; nghề thủ công truyền thống và tri thức dân gian (các DSVHPVT được kiểm kê theo dân tộc). Căn cứ trên kết quả tổng kiểm kê, Ban kiểm kê DSVHPVT tỉnh đã lập danh mục 35 di sản văn hóa phi vật thể đề nghị xem xét để lập hồ sơ khoa học đưa vào danh mục quốc gia. Riêng năm 2014, Điện Biên đã hoàn thành 4 bộ hồ sơ khoa học DSVHPVT đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục trên; trong đó đã có 3 di sản được đưa vào danh mục DSVHPVT quốc gia gồm: Tết Nào pê chầu của dân tộc Mông đen (huyện Mường Ảng); lễ hội Kin pang then của người Thái trắng (thị xã Mường Lay); lễ hội Đền Hoàng Công Chất tại Thành Bản Phủ (xã Noong hẹt, huyện Điện Biên). Tuy nhiên, theo đánh giá của Ban kiểm kê cấp tỉnh, trong 7 loại hình DSVHPVT được kiểm kê thì tiếng nói - chữ viết, nghệ thuật trình diễn dân gian đang đứng trước nhiều thách thức và nguy cơ mai một bởi các dân tộc trên địa bàn tỉnh đều có tiếng nói riêng, gồm 6 nhóm ngôn ngữ: nhóm Tày - Thái, Việt - Mường, Mông - Dao, Môn - Khmer, Hán và Tạng Miến. Tiếng nói của các dân tộc được sử dụng rất phổ biến, là phương tiện giao tiếp hàng ngày và gắn với đời sống sinh hoạt tại cộng đồng. Thế nhưng, trong quá trình sống xen kẽ giữa các dân tộc với nhau, có sự giao lưu trao đổi nên bản thân tiếng nói của dân tộc này có khi phải mượn tiếng nói của dân tộc kia để diễn đạt điều muốn nói. Trong đó, tiếng nói của dân tộc Kinh được các dân tộc khác mượn nhiều nhất trong quá trình giao tiếp. Bên cạnh đó, nghệ thuật trình diễn dân gian các dân tộc tỉnh Điện Biên rất phong phú về loại hình, dồi dào về số lượng. Đối với nhạc cụ truyền thống, hát dân ca hiện chỉ có thế hệ nghệ nhân đã cao tuổi còn biết sử dụng và yêu thích, thế hệ trẻ rất ít người tham gia.
Trước việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể còn gặp nhiều khó khăn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch - cơ quan thường trực của Ban kiểm kê DSVHPVT cấp tỉnh đã tiếp tục lập hồ sơ khoa học DSVHPVT, tham mưu cho UBND tỉnh đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục quốc gia. Theo đó, trong năm 2016, UBND tỉnh đã đề nghị Bộ đưa vào danh mục DSVHPVT quốc gia thêm 4 di sản. Cũng theo Đề án giai đoạn 2016 - 2020, 100% huyện, thị, thành phố được kiểm kê di tích; 100% số các dân tộc được kiểm kê, đánh giá; 15 DSVHPVT tiêu biểu trở lên được lập hồ sơ vào Danh mục DSVHPVT quốc gia... Để đạt được mục tiêu đó, Đề án cũng đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, trong đó tập trung đẩy mạnh công tác đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc; đầu tư, phát huy giá trị văn hóa phi vật thể, nâng cao đời sống văn hóa các dân tộc trong tỉnh... nhằm tiếp tục bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể.