Ðến với bài thơ hay
Cô giơ tay khoát một vòng cung
Học trò viết chữ “trăng” vào vở
Cô sờ tay lên cằm các em ghi chữ “chú”
Chữ “mời” thì cô vẫy bàn tay...
Cô giáo ơi, chúng tôi đến đây
Nhìn cô giảng mà lòng xao động quá
Bàn tay cô lúc nào cũng múa
Ðể nói vào thế giới vắng âm thanh.
Tôi lặng nhìn những con mắt long lanh
Nói bằng mắt mà nghe cũng mắt
Ngoài cửa sổ có con chim đến hót
Nhận ra mình, chim im lặng đứng nghe.
Ðể da trời xanh biếc mê ly
Và ánh nắng ùa qua khung cửa
Một em nói điều gì tôi chẳng rõ
Liền viết vào tay “trời đẹp quá chú ơi !”
Em gật đầu cười chia hạnh phúc cho tôi
Tôi đón nhận và ngước nhìn cô giáo
Mồ hôi cô ướt đầm vai áo
Tấm bảng đen, dòng chữ trắng bồi hồi.
Bỗng vọng lên lời cô nói với tôi:
“Chúng em cố gắng làm theo lời Bác
Ðiều mà Người suốt đời ham muốn nhất
Ai cũng có cơm ăn, ai cũng được học hành”.
Nguyễn Khoa Ðăng
Niềm xúc động trước “thế giới vắng âm thanh”
Nghề dạy học - một nghề cao quý trong xã hội - luôn được sự đồng cảm, sẻ chia và trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo cho văn học nghệ thuật. Bài thơ Ghi ở lớp trẻ em câm điếc là niềm xúc động được chưng cất nên điệu vần từ trái tim mẫn cảm của nhà thơ Nguyễn Khoa Ðăng. Bài thơ đi vào tâm hồn người đọc những cảm xúc yêu thương, quý mến, đặc biệt là tình cảm nhân văn ấm áp dành cho cô giáo và học sinh ở lớp học đặc biệt này.
Có chứng kiến và trực tiếp đến những lớp học dành cho trẻ em khuyết tật, chúng ta mới thấu hiểu sự nhọc nhằn, vất vả của thầy cô nơi đây. Từng động tác, cử chỉ phải chính xác thì học trò mới hiểu và ghi đúng chữ. Nhà thơ Nguyễn Khoa Ðăng, một lần đến thăm lớp học trẻ em câm điếc, đã bồi hồi ghi lại cảm nghĩ của mình qua một bài thơ giản dị mà cảm động, đời thường nhưng chứa chan vẻ đẹp nhân văn. Nhờ đó, lời thơ là tiếng lòng bật thốt rất tự nhiên, không gượng ép:
Cô giơ tay khoát một vòng cung
Học trò viết chữ “trăng” vào vở
Cô sờ tay lên cằm các em ghi chữ “chú”
Chữ “mời” thì cô vẫy bàn tay...
Ðến thăm lớp học đặc biệt này, lòng nhà thơ rung động trước tiên là hình ảnh cô giáo đứng lớp. Không giống như ở các trường học bình thường khác, lời giảng giáo viên thường được chú ý và khơi gợi nhiều cảm xúc, nhưng ở đây lại là động tác “lúc nào cũng múa” mới ấn tượng làm sao. Chính “thế giới vắng âm thanh” của các em đã làm nên vẻ đẹp người giáo viên mẫn cán, tận tụy với nghề, sâu xa hơn là một tình thương yêu học trò vô bờ bến:
Cô giáo ơi, chúng tôi đến đây
Nhìn cô giảng mà lòng xao động quá
Bàn tay cô lúc nào cũng múa
Ðể nói vào thế giới vắng âm thanh
Từ hình ảnh cô giáo đang ra sức truyền đạt cho các em thông qua ngôn ngữ “múa” của đôi bàn tay đến hình ảnh các em chăm chú “nói bằng mắt mà nghe cũng mắt” với ánh nhìn “long lanh”, sáng trong đã truyền cảm xúc thật mạnh mẽ đến với người đọc. Nhờ đó, một không gian trời xanh nhiều ước mơ, khát vọng và tiếng chim hót ngoài khung cửa sổ là một liên tưởng thú vị xuất hiện thật tự nhiên. Những đôi mắt long lanh biết nói, những tiếng chim ríu rít ngoài kia làm sao không lay động lòng người? Người đọc nhận ra tình ý thật thẳm sâu trong nỗi niềm tác giả thông qua nghệ thuật ẩn dụ để truyền tải một thông điệp đầy nhân văn về tình yêu cuộc sống, về tình thương sẽ nâng cánh cho cuộc đời đẹp hơn, sáng tươi hơn. Hình tượng bầu trời “xanh đến mê ly” và ánh nắng cứ thế miên man lan tỏa qua khung cửa sổ đã khiến tâm hồn chúng ta ngân nga một cảm xúc chan chứa tình đời, tình người:
Ðể da trời xanh biếc mê ly
Và ánh nắng ùa qua khung cửa
Một em nói điều gì tôi chẳng rõ
Liền viết vào tay “trời đẹp quá chú ơi !”
Một lần nữa, như để khắc họa đậm nét hơn hình tượng cô giáo, nhà thơ Nguyễn Khoa Ðăng đã chú ý đến vẻ đẹp giảng dạy của cô giáo qua những giọt mồ hôi ướt đầm vai áo đã làm sáng lên chân dung người giáo viên tha thiết với nghề dạy học:
Em gật đầu cười chia hạnh phúc cho tôi
Tôi đón nhận và ngước nhìn cô giáo
Mồ hôi cô ướt đầm vai áo
Tấm bảng đen, dòng chữ trắng bồi hồi
Tư tưởng bài thơ khép lại ở những dòng thơ cuối bài như là tiếng nói của tác giả về sự lao động cần cù, sự nêu gương học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giảng dạy và đào tạo con người. Ðó cũng chính là ham muốn tột bậc của Bác từ thuở cất bước ra đi tìm đường cứu nước:
Bỗng vọng lên lời cô nói với tôi
“Chúng em cố gắng làm theo lời Bác
Ðiều mà Người suốt đời ham muốn nhất
Ai cũng có cơm ăn, ai cũng được học hành”.
Bài thơ hay ở ngôn ngữ mộc mạc, ý tứ chân thành, cảm xúc mãnh liệt từ hiện thực đời sống dội vào tác phẩm. Bao giờ còn những trẻ em khuyết tật, còn vắng thiếu thế giới âm thanh, ánh sáng trên cõi đời này, khi ấy bài thơ Ghi ở lớp trẻ em câm điếc sẽ còn lay động và neo đậu mãi nơi trái tim người đọc. Chính tình cảm thương yêu và những khát vọng hiến dâng cho sự nghiệp giáo dục của thầy, cô giáo sẽ là động lực để thế hệ trẻ vươn lên trong cuộc sống, nhất là những em học sinh còn thiếu may mắn.