Phát hiện 678.755 cơ sở vi phạm an toàn thực phẩm, chỉ xử lý được 20%

Theo đánh giá của Chính phủ, nhìn chung hệ thống pháp luật đã được hình thành đồng bộ để phục vụ cho công tác quản lý an toàn thực phẩm. Đặc biệt, lần đầu tiên lĩnh vực an toàn thực phẩm có nghị định xử phạt vi phạm hành chính riêng, thay vì phải áp dụng nghị định xử phạt vi phạm hành chính chung trong lĩnh vực y tế. Theo đó, mức phạt đã tăng lên rất nhiều, tương xứng với hành vi và số lượng hàng hoá vi phạm, mức phạt cao nhất là 100 triệu đồng với cá nhân vi phạm và 200 triệu đồng với tổ chức vi phạm…

Tuy vậy, trong 5 năm qua, cơ quan chức năng kiểm tra tại 3.350.035 cơ sở, phát hiện 678.755 cơ sở vi phạm, mới chỉ xử lý 136.545 cơ sở, chiếm 20%. Số cơ sở bị xử lý tăng từ 17,6% trong năm 2015 lên 23,4% trong năm 2016, tỷ lệ cơ sở bị phạt tiền tăng từ 50,5% lên 67%, số tiền phạt trung bình một cơ sở tăng từ 3,59 triệu lên 3,73 triệu đồng.

Trong khi đó, công tác điều tra, xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm hiệu quả chưa cao do khó khăn trong việc áp dụng các quy định của pháp luật hình sự.

Bên cạnh 1 vụ đã khởi tố, cơ quan cảnh sát điều tra các cấp đã khởi tố, điều tra, đề nghị truy tố 90 vụ, 148 bị can có hành vi phạm tội liên quan đến an toàn thực phẩm theo các tội danh khác. Trong đó, tội sản xuất, buôn bán hàng giả, tội sản xuất buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc phòng bệnh, chữa bệnh là 74 vụ, 117 bị can; tội buôn lậu khởi tố 9 vụ, 12 bị can (hàng hoá buôn lậu là thực phẩm); tội vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới (hàng vận chuyển là thực phẩm) 7 vụ, 19 bị can.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh, kết quả xử lý hình sự nêu trên, theo nhận xét của cử tri là chưa nghiêm.

Báo cáo của Toà án Nhân dân Tối cao về vấn đề này cũng thừa nhận, số người thực hiện hành vi phạm tội liên quan đến an toàn thực phẩm khá nhiều nhưng bị xử lý hình sự rất ít. Nhiều vướng mắc đã được chỉ rõ. Chẳng hạn, Điều 155 Bộ luật Hình sự 2009 quy định tội sản xuất, buôn bán hàng cấm chỉ quy định hành vi sản xuất và buôn bán, không có quy định về hành vi sử dụng nên khi phát hiện các đối tượng có sử dụng chất cấm trong trồng trọt, chăn nuôi, sản xuất, chế biến thực phẩm thì không thể khởi tố, điều tra về tội danh này. Điều 244 quy định tội vi phạm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm nhưng chưa có văn bản hướng dẫn các tình tiết "gây thiệt hại nghiêm trọng", "gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng"…

Báo cáo của Toà cũng cho biết, từ 1-10-2010 đến 30-9-2016, Toà án nhân dân các cấp đã thụ lý 321 vụ án liên quan đến an toàn thực phẩm, đã giải quyết, xét xử 313 vụ. Trong số 375 bị cáo  bị đưa ra xét xử, chỉ có một bị cáo bị phạt  tù từ 15 đến 20 năm tù, phạt tù từ trên 7 năm đến 15 năm có ba bị cáo, từ 3 năm đến 7 năm có 35 bị cáo và từ 3 năm trở xuống 150 bị cáo. Xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo 183 bị cáo, cải tạo không giam giữ một  bị cáo, phạt tiền một bị cáo.